در اين مطلب 15 نشانه كمبود ويتامين و مواد معدني را شرح ميدهيم.
**كرامپهاي عضلاني و درد در انگشتها پشت ساق و كف پاها
اگر بدون دليل خاصي دچار كرامپ و گرفتگي در ناحيه پشت ساق پا، انگشتها يا كف پا ميشويد، احتمال دارد دچار كمبود كلسيم، پتاسيم يا منيزيم شده باشيد. افرادي كه زياد ورزش ميكنند بيشتر دچار اين قبيل كرامپها ميشوند. براي مقابله با اين مشكل لازم است مصرف ميوههايي مانند گيلاس، سيب، انگور، موز و همچنين سبزيجات سبزبرگ را افزايش دهيد.
**شكاف در گوشه لبها
اگر متوجه ترك و شكاف در گوشه دهان خود شدهايد، به فكر افزايش جذب ويتامين B باشيد. چون اين مشكل ممكن است ناشي از كمبود ويتامينهايB2 ،B3 و 12 B باشد. علاوه بر اين ترك گوشه دهان شايد ناشي از كمبود آهن و روي (زينك) باشد.
اين مشكل اغلب در بين گياهخواران و همچنين افرادي كه تغذيهشان متناسب با وضع بدنيشان نيست بيشتر بروز ميكند. براي رفع اين مشكل ميتوانيد هر هفته ماهي و مرغ بيشتري مصرف كنيد. گياهخواران ميتوانند براي جبران كمبود ويتامين B حبوبات، بادام زميني و گوجهفرنگي بيشتري مصرف كنند.
**احساس خستگي زياد
اگر هر شب كافي ميخوابيد، اما در طول روز احساس خستگي زيادي ميكنيد، احتمالا به كمبود ريبوفلاوين (ويتامين B2) مبتلا هستيد. بنابراين لازم است مصرف محصولات لبني، تخممرغ يا گوشتهاي كمچرب مانند بوقلمون و... را بيشتر كنيد.
**خوابرفتن و كرخي دست و پا
اگر مدام دست و پايتان خواب ميرود يا اينكه در قسمتهاي انتهايي بدن (انگشتان دست و پا) احساس سوزش و گزگز داريد به اين معني است كه شديدا مضطرب يا افسرده شدهايد، اما اگر روحيهتان خوب است و مشكل خاصي نداريد، احتمالا دچار كمبود اسيدفوليك و ويتامينهاي B6 و B12 شدهايد.
براي جذب هرچه بيشتر اين ويتامينها سبزيجاتي مانند چغندر، مارچوبه و اسفناج مصرف كنيد. علاوه بر اينها ميتوانيد از تخممرغ نيز براي افزايش اين ويتامينها استفاده كنيد.
**جوشهاي قرمز كوچك در پشت، رانها بازوها و گونهها
اگر متوجه شدهايد برخي از قسمتهاي بدنتان مانند رانها، بازوها، گونهها و پشتتان دچار جوشهاي قرمز كوچكي ميشود، احتمال دارد دچار كمبود ويتامينهاي A،D و همچنين اسيدهاي چرب شدهايد. براي مقابله با اين جوشهاي ريز مزاحم مصرف مواد غذايي سالم مانند سبزيجات رنگي را در اولويت بگذاريد.
سبزيجات برگدار و سبزيجات نارنجي و زردرنگ حاوي ويتامين A قابلتوجهي هستند. توجه داشته باشيد كه ماهي آزاد نيز جزو منابع سالم اسيدهاي چرب ضروري بدن است. توصيه ميكنيم از مصرف قارچ، ماهي ساردين و گوجهفرنگي نيز غافل نشويد و هر روز به مدت پانزده دقيقه در معرض نور آفتاب قدم بزنيد.
**افسردگي
عوامل متعددي براي ابتلا به افسردگي وجود دارد. يكي از اين عوامل كمبود ويتامين D است. نتايج پژوهشي كه سال 1998 انجام شده، نشان ميدهد افرادي كه در طول زمستان مكمل ويتامينD دريافت ميكنند از بقيه افراد روحيه بهتري دارند و كمتر در معرض افسردگي قرار ميگيرند.
فرقي نميكند در چه فصلي از سال قرار داريد؛ حتما به فكر جذب ويتامين D بيشتري باشيد. در فصل زمستان به دليل كاهش نور خورشيد اين مشكل رواج بيشتري دارد. در نتيجه بهتر است با مشورت پزشك مكمل مصرف كنيد.
**ريزش موي شديد
ريزش موي زياد ممكن است ناشي از كمبود بيوتين (از خانواده ويتامين B) باشد. اين نوع كمبود، بويژه در بين ورزشكاراني كه به تخممرغ خام علاقهمند هستند، ديده ميشود. تخممرغ خام حاوي پروتئيني به نام «آويدين» است كه مانع از جذب بيوتين ميشود. بنابراين راهحل مشكل ساده است؛ از مصرف تخممرغ خام بپرهيزيد. اگر نميتوانيد اين عادت را ترك كنيد مصرف سبزيجاتي مانند گلكلم يا قارچ را افزايش دهيد و مصرف ماهي آزاد و ميوههايي مانند موز و تمشك را در اولويت برنامه غذاييتان قرار دهيد.
**اختلالات ديد شبانه
اگر شبها و در تاريكي ديدتان دچار مشكل ميشود، احتمالا به كمبود ويتامين A مبتلا هستيد. حتما ميدانيد كه هويج براي تقويت قوه بينايي مفيد است. اين سبزي نارنجي و پرطرفدار سرشار از بتاكاروتن است كه پيشساز ويتامين A محسوب ميشود و در تقويت قوه بينايي نقش مهمي دارد.
**بياشتهايي
عوامل متعددي در بياشتهايي دخالت دارند، اما در برخي موارد كمبود بيوتين ممكن است عاملي براي از دست دادن اشتها باشد. البته بايد بدانيد اين نوع كمبود ويتامين بندرت بروز ميكند. مصرف مكملها شما را از اين كمبود نجات ميدهد. البته ميتوانيد با مصرف بادام، تخممرغ، حبوبات و همچنين توتفرنگي و تمشك مشكل را رفع كنيد.
**حالت تهوع، يبوست و نفخ
كمبود ويتامين B12 بسختي قابلشناسايي است، چون بدن ميزان زيادي از اين ويتامين را ذخيره ميكند. حالت تهوع، يبوست و نفخ شكم جزو علائمي است كه خبر از كمبود ويتامين B12 ميدهد. اين ويتامين در جگر، قلوه، بوقلمون، ماهي تن و... وجود دارد.
**خونريزي لثهها و زخمهايي كه ميلي به بهبود ندارند
اگر متوجه شدهايد لثههايتان دچار خونريزي ميشوند و زماني كه قسمتي از بدنتان زخم ميشود ميلي به بهبودي ندارد، احتمالا دچار كمبود ويتامين C هستيد. مصرف روزانه 10 ميليگرم ويتامين C براي پيشگيري از بروز كمبود ويتامين C و ابتلا به بيماري اسكوربوت كافي است. بيشك ميدانيد پرتقال حاوي اين ويتامين است. اما بايد بدانيد علاوهبر پرتقال، ميوهها و سبزيجات ديگري مانند فلفلدلمهاي قرمز، پاپايا و كيوي جزو منابع اصلي ويتامين C هستند.
**سردرد و سرگيجه
سردرد و سرگيجه ممكن است ناشي از عدم جذب نياسين يا همان ويتامينB3 باشد. بيماري پلاگر كه با علائمي مانند اسهال، درماتيت و دمانس (زوال عقل) خود را نشان ميدهد نيز در اثر كمبود شديد ويتامينB3 بروز ميكند. خوشبختانه در جوامعي كه مواد غذايي با اين ويتامين غني ميشود، اين بيماري نيز بهندرت ديده ميشود. جگر گاو و گوساله، مرغ و ماهي و ... جزو منابع غذايي ويتامينB3 هستند.
**اسهال
مشكل بيرونروي دلايل متعددي دارد، اما اگر بدون علت خاصي و مداوم دچار اين مشكل ميشويد، احتمالا به كمبود ويتامين B9 مبتلا هستيد. يكي از منابع اين ويتامين دل و جگر مرغ است. اگر علاقهاي به اين قبيل خوراكها نداريد ميتوانيد از جگر گاو يا گوساله و همچنين حبوبات پختهشده استفاده كنيد.
**اينسوميا يا بيخوابي
قبل از هر چيزي بايد بگوييم كمبود ويتامين B5بندرت ديده ميشود، اما اگر شما جزو مشتريهاي دائم فستفودها و مواد غذايي صنعتي باشيد بدنتان را در معرض اين كمبود قرار دادهايد. در اين صورت احتمال اينكه به بيخوابي و مشكلات پوستي مبتلا شويد زياد است. بايد بدانيد ويتامين B5 در قارچ شيتك و جگر بره به وفور وجود دارد.
**خشكي پوست
خيليها از خشكي پوست شكايت ميكنند. دلايل زيادي براي خشكي پوست وجود دارد. درست است كه نوع پوست در وهله اول يك مساله ژنتيكي است، اما بايد بدانيد كه كمبود ويتامينهاي A و B نيز ممكن است باعث خشكي پوست شود. بنابراين لازم است مصرف سبزيجات برگدار، آجيلها، غلات و ماهيهاي چرب بخصوص ماهي آزاد را افزايش دهيد.
داروهاي مكملي كه به رفع اين مشكل كمك ميكنند: ايميونس، بيوتين، امگا3،سانستول، دونت پاز، آدامل، آيمينواسيد، زينك