امروزه، بيماري هاي قلبي ـ عروقي در رأس شايعترين بيماري ها در كشور صنعتي ورو به رشد است وآمار مرگ ومير وناتواني به دنبال آن نيز بالا ست . روش هاي غلط تغذيه، استرس روزمره ،كم تحركي جسمي ،مصرف دخانيات وافزايش شيوع بيماري هاي متابوليكي نظير ديابت مي توانند به اين مهم دامن زنند
درباره اين عوامل به كرات در جرايد ورسانه ها بحث وصحبت شده است، اما از جهت اهميت مسئله واز آنجا كه براي تمام عوامل خطر زاي ذكر شده، نسخه هاي بسيار ساده اي وجود دارد كه هر كس به سادگي وبدون صرف وقت وهزينه قابل توجه مي تواند آنها را به كار بندد، پرداختن مجدد به آن و ياد آوري نكات اوليه وضروري در مورد آن باز لازم به نظر مي رسد .
در اين مجال قصد داريم نكات كليدي و اساسي را در ارتباط با عوامل خطرزاي بيماري هاي قلبي ـ عروقي مرور كنيم:
▪ فشارخون بالا:
به فشارخون بالاي ۱۴۰حداكثر ويا ۹۰ حداقل، فشارخون بالا گفته مي شود . اگر فردي طي چندين باراندازه گيري ميزان فشارخون درروزهاي مختلف متوجه شود كه در حال استراحت،ميزان فشارخونش از مقادير ذكر شده بيشتر است،مي توان گفت كه مبتلا به فشار خون بالا ست. اين مسئله سبب افزايش كار ماهيچه هاي قلب مي شود ودر نتيجه قلب زودتر دچا رخستگي وكاهش فعاليت مي گردد. غالباً در اثر افزايش فشار خون در درازمدت،عملكرد قلب كاهش مي يابد و در نتيجه افراد مبتلا به فشار خون ،اغلب دچارسكته هاي مغزي وقلبي واختلال گردش خون در ناحيه پاها مي شوند.
▪ راه هاي تشخيص :
ـ اثرات: اختلالات عروق خوني به ويژه عروق مغز ،قلب وكليه .
ـ نشانه ها: اختلالات تنفسي (كه معمولاً با گذشت زمان از بروزعارضه وبه هنگام فعاليت جسمي به فردعارض مي شود)، افزايش ضربان قلب،احساس سرگيجه، درد قفسه سينه، صدا در گوش،خون دماغ شدن وسردرد .
ـ علل: وراثت ، وزن بالا،كشيدن سيگار،مشكلات روحي بيش از توان فرد ،عوامل محيطي مانند سروصدا ونور.
ـ تشخيص زود رس : كنترل مكرر فشار خون.
ـ پيشگيري ودرمان : كاهش وزن، محدود كردن مصرف نمك، نكشيدن سيگار،حفظ آرامش روحي،استفاده از دارو (درصورت تجويز پزشك )
▪ چربي خون بالا:
به علت مصرف بيش از اندازه چربي در رژيم غذايي ويا اختلال در سوخت وساز آنها،ممكن است ميزان اين مواد در خون بالا رفته ودر ديواره رگ ها ته نشين شوند كه اين حالت ممكن است باعث تصلب شرائين يا آترواسكلروزيس وحتي انسداد عروق شوند،مهمترين چربي هاي خون عبارتند از: تري گليسريد،كلسترول وليپوپروتئين ها (HDL,LDL,VLDL)
▪ راه هاي تشخيص :
ـ اثرات: افزايش وزن ،اختلال در عروق ،درد قفسه سينه،سكته قلبي ومغزي ، از كار افتادن بخش هايي از كبد.
ـ نشانه ها: در ابتدا علامتي ندارد،اما پس از مدتي هنگام فعاليت جسمي در ناحيه قلب دردهايي بروز خواهد كرد. احساس سرگيجه،بروز درد در ناحيه پاها هنگام راه رفتن،كاهش توانايي مغزي .
ـ علل : وراثت،پرخوري ،ميزان بالاي چربي خون،خوردن شيريني ها،اختلالات متابوليسمي ديگر.
ـ تشخيص زودرس: آزمايشات مكرر خون .
ـ پيشگيري ودرمان: كاهش وزن،محدوديت غذاهاي شيرين وداراي كلسترول ،عدم مصرف الكل ،فعاليت جسمي ،جايگزيني چربي هاي گياهي به جاي حيواني ،استفاده از دارو(در صورت تجويز پزشك).
● مسموميت با نيكوتين:
ميزان مرگ ومير در افراد سيگاري دوبرابر غير سيگاري مشابه از نظر سن وجنس است.مصرف سيگار منجر به رها شدن مواد سمي متعددي در بدن مي گردد كه به سيستم هاي مختلف بدن از جمله سيستم تنفسي،قلبي، عروقي،غدد،انعقاد خون و...آسيب ميرساند وسبب بيماري هاي مختلفي مي گردد.ازجمله :كاهش حس بويايي ،سكته قلبي ومغزي ،سرطان ريه،برونشيت مزمن،تشديد نارسايي گردش خون در پاها كه منجر به قطع پا مي گردد،ناتواني جنسي ،كاهش رشد جنين وتولد نوزادان با وزن پايين در خانم هاي باردار ،يائسگي زود رس وپوكي استخوان در خانم ها واختلال در چربي خون.
▪ راه هاي تشخيص :
ـ اثرات : برونشيت ،سرطان ريه وحنجره، سرطان كليه ومثانه ،گرفتگي عروق ،قطع عضو،بيماري قلبي ـ عروقي،التهاب معده وروده .
ـ نشانه ها: سرفه هاي واكنشي ،خلط، گرفتگي صدا، اختلال تنفسي،درد قفسه سينه ،دردمعده ،نفخ شكم،درد پا هنگام راه رفتن
ـ علل: از كار افتادن سيستم تصفيه تنفسي، اختلال در سيستم عصبي،مشكلات عملكرد قلب،(ناشي از رسوب نيكوتين در رگ ها)
ـ پيشگيري ودرمان : قطع فوري ويا كاهش كنترل شده مصرف سيگار.
● پيام هاي بهداشتي بيماريهاي قلب و عروق 
▪ ‌سيگاريها در دهه سوم و چهارم زندگي خود ۵ برابر ديگران احتمال ابتلا به حمله قلبي دارند يكسال پس از ترك سيگار خطر بيماري عروق قلب نصف ميشود و ۱۵ سال پس از ترك ، خطر نسبي مرگ ناشي از بماري قلبي به حد افراد غيرسيگاري مي رسد تنگي نفس ، تپش قلب و افزايش فشارخون از اثرات قلبي زودرس استعمال دخانيات است 
▪ ‌استعمال سيگار به تنهايي خطر بيماري عروق قلبي را بطور متوسط ۲ برابر مي كند سيگار عامل ۲۱ درصد بيماريهاي قلبي كشنده است دود سيگار مرگ و مير ناشي از بيماريهاي قلبي را براي همسران و فرزندان افراد سيگاري ۳/۱ برابر مي كند اضطراب خطر سكته قلبي مجدد را دو برابر و مزگ را ۳ برابر مي كند افسردگي در ۲۵ درصد بيماران دچار ناراحتي قلبي حاد ديده مي شود و مرگ ومير آنان را ۴ برابر مي كند مصرف نمك زياد موجب ۴۴ درصد افزايش خطر مرگ ناشي از بيماري عروق قلب است مصرف نمك زياد موجب ۳۲ درصد افزايش خطر بروز سكته مغزي است مصرف نمك زياد موجب ۸۹ درصد افزايش خطر مرگ و مير سكته مغزي است 
‌▪ آلودگي هوا احتمالا اثر مستقلي در ابتلاء به بيماريهاي قلبي دارد سيگاريها ۴ برابر ديگران در معرض سكته مغزي هستند. 
‌‌▪ اگر كسي حتي با ۱ درصد از دود سيگار يك فرد سيگاري مواجه شود خطر بيماري قلبي در او ۱۰ تا ۲۰ درصد افزايش مي يابد. 
‌▪ مقدار اسيد اوريك خون كه با خوردن زياد از حد گوشت و حبوبات افزايش مي يابد در برخي. پژوهشها مستقلا عامل خطر بيماري عروق قلب شناخته شده است. فعاليت جسمي خطر بروز بيماري عروق قلب را نصف مي كند. 
‌▪ عادت هميشگي به ورزش در افرادي كه دچار سكته قلبي مي شوند ، بخت زنده ماندن را دو برابر مي كند 
▪ ‌تحرك جسمي احتمال بروز سكته مغزي را كم مي كند تحرك جسمي احتمال بروز بيماري قند را كم مي كند 
‌▪ مصرف بيش از حد شيريني ها و چاقي خطر بروز بيماري قند را مي افزايد كه خود عامل خطري براي بيماري عروق قلب است پياده روي تند ، دوچرخه سواري و شنا بهترين نوع فعاليت جسمي براي پيشگيري از بيماري قلبي هستند 
‌▪ سكته قلبي ممكن است در هر ساعتي از شبانه روز چه در حال استراحت و چه در حال فعاليت رخ دهد 
▪ ‌تنشهاي رواني ، هيجانها و عصبانيتهاي بيش از حد خطر ابتلا، به بيماري عروق قلب و سكته قلبي را مي افزايد 
‌▪ چاقي ، مصرف نمك و مشروبات الكلي ، تنشهاي رواني و سابقه خانوادگي عوامل خطر براي زيادي فشارخون هستند 
▪ ‌زيادي فشارخون با تغذيه درست و در موارد لزوم استفاده از دارو درمانپذير است 
‌▪ سابقه خانوادگي ، مصرف دخانيات ، زيادي فشار و چربي خون ، بيماري قند ، چاقي ، كم تحركي و تنشهاي رواني عوامل خطر بروز سكته قلبي هستند. 
▪ ‌پرهيز از مصرف چربيهاي حيواني ، روغنهاي نباتي جامد ، پوست مرغ و محدوديت مصرف زرده تخم مرغ و گوشت قرمز در پيشگيري از چاقي ، زيادي فشار و چربي خون و بيماري عروق قلب نقش دارند 
▪ ‌ورزش و رعايت رژيم غذايي درست در پيشگيري و حتي درمان تصلب شرايين نقش دارند 
‌▪ چاقي عامل خطري براي زادي فشارخون ، بيماري قند ، سكته هاي قلبي و مغزي است 
▪ ‌اضافه وزن و چاقي خطر بيماري عروق قلب را حداقل ۵۰ درصد مي افزايد 
▪ گلودردهاي كودكان را بايد پزشك درمان كند تا از خطر ابتلاء آنان به بيماري قلبي جلوگيري شود 
▪ بيماران قلبي و مبتلايان به فشار خون هرگز نبايد بطور خودسرانه و يكدفعه داروي خود را قطع كنند يا تغيير دهند 
▪ برخي پژوهشها نشان ميدهند رعايت بهداشت دهان و دندان در پيشگيري از عوارض قلبي مؤثر است 
▪ تنگي نفس در هنگام فعاليت يا خواب ، ورم پاها و پلكها و تكرر ادرار شبانه از نشانه هاي غير اختصاصي نارسايي قلبي هستند 
▪ درد چند دقيقه اي قفسه سينه در هنگام فعاليت يا هيجان و تنگي نفس هنگام فعاليت يا خواب از علائم بيماري عروق قلب است. 
▪ ورزش منظم راهي براي سلامت فلب است 
▪ با ورزش منظم خود را در مقابل حملات قلبي محافظت كنيم 
▪ اگر از جواني عادت به ورزش نداشته ايد ، قبل از شروع فعاليت جسمي با پزشك مشورت كنيد 
▪ فعاليت جسمي براي سلامت قلب بايد پرتحرك ، منظم و مداوم باشد 
▪ با كاهش مصرف چربيها ؛ به ويژه نوع جامد آن ، نمك و گوشت قرمز و افزايش مصرف ميوه ها ، سبزيها و گوشت ماهي و ماكيان خود را در مقابل سكته هاي قلبي و مغزي بيمه كنيد

داروهاي مرتبط با بيماريهاي قلبي_عروقي : ديپيريدامول ،انوكساپارين ، انالاپريل ، بوسنتان